|
Ds. Renske Zandstra
Ds. Renske Zandstra
Het christelijk geloof en de kerk; ze leven van de goede trouw van mensen
Renske, waarom heb je voor het vak van predikant gekozen?
“De keuze voor het beroep van predikant, is eigenlijk heel geleidelijk aan gegroeid. Het begon ermee, dat meteen na de middelbare school voor een echte alfaleerling de studie theologie een ‘paradijsje op aarde’ leek: de oude talen blijven gebruiken, een taal erbij leren (Hebreeuws), inleidingen in de grote wereldgodsdiensten, filosofie, sociologie, psychologie, pedagogiek... Het was nog in de tijd van het onbegrensde studeren! Lang over je studie doen, was geen reden tot zorg (behalve geldzorgen misschien) maar een bron van plezier. Toen ik mijn studiekeuze thuis bekend maakte, keek ik er van op dat mijn vader opperde, dat we dan maar een keer een afspraak met de dominee moesten maken over waar je die studie het beste zou kunnen doen. Wat had die man daar nou mee te maken...? Ik dacht toen dus helemaal nog niet over het predikantschap na. We gingen thuis wel met enige regelmaat naar de kerk, maar er was in de familie ook een kant, die er niet zoveel van moest hebben en het al snel te vroom vond.
Na een doctoraal Nieuwe Testament, godsdienstwetenschap en godsdienstsociologie (heel boeiend, over het ontstaan van de FNV uit NVV en NKV, en waarom het CNV daar om redenen van identiteit tenslotte toch niet in mee ging) en het halen van een onderwijsbevoegdheid heb ik toch besloten de kerkelijke opleiding (tweejarige beroepsopleiding) te gaan volgen. Halverwege die opleiding, verhuisde ik al naar een pastorie, omdat mijn echtgenoot Henk de Roest als predikant beroepen werd in Holysloot, een dorpje in het landelijk gebied bij Amsterdam. Ik studeerde daar verder, en werkte ’s avonds en ’s nachts bij de Mirjamgroep, een huiskamerproject voor verslaafde prostituees. Het was een goede tegenhanger voor onze plattelandsidylle, in het grote huis naast het Witte Kerkje met zicht op Amsterdam.
Gaandeweg was ik vooral onder de indruk gekomen van de gedachten van onze leermeester F.O. (Ted) van Gennep, en van A. (Bram) van de Beek: de laatste vooral om de grondige dogmatiek en de Bijbelse theologie en de eerste als man van de cultuur. Ted las naast theologie ook ontzettend veel romans, en dat doe ik ook heel graag. Opeens vielen al die dingen die ik geleerd had, en van huis uit van beide kanten meegekregen, op hun plaats, en werd het predikantschap een weg om te gaan. Het hielp daarbij, dat ik in Amsterdam Oud-West stage kon lopen bij een parttime predikante met drie kinderen, ds. Coosje Verkerk, zodat ik een voorbeeld voor ogen had.”
Onze kerk is op zondag best nog wel redelijk gevuld. Toch maakt de gemeente zich zorgen over het feit dat het aantal gemeenteleden steeds minder wordt (en daarmee ook de inkomsten…) Er is ook minder jonge aanwas. Hoe kijk jij daar tegenaan?
“Ik heb de kerk niet anders meegemaakt dan als ‘krimpende kerk’ zoals dat tegenwoordig heet. Het is een feit. Soms kan ik daar nuchter onder zijn. Soms ook niet. Dan doet het zeer. Is het echt verdrietig. En ik begrijp het ook eigenlijk niet. Het joods-christelijk denken en geloven is een belangrijke peiler onder onze Westerse wereld, ons idee van vrijheid, onze waarden en de mensenrechten. Waarom wordt die erfenis zo slecht beheerd? Afgelopen kerst (2008) was er een kinderkerstspel over een ‘Klok van verwachting’, een erfstuk, dat niet goed meer werkt en ook niet goed meer begrepen wordt, en dan kan ik het niet laten in de preek ook op die vraag in te gaan.
Het is niet dat ik de vele bezwaren tegen de kerk en het geloof niet begrijp of erken, maar dat is toch niet het enige dat erover te zeggen is? Toen ik als predikant begon, heb ik vaak tijdens gesprekken in mijn eentje alle schulden van de christelijke kerk en het geloof ‘uitgeboet’. De kruistochten, heksenverbranding, alle onverdraagzaamheid en moraalridderij, de Holocaust, het gebrek aan intelligentie, de schijnheiligheid en de kat-in-het-donker-knijpers, het kon er allemaal wel bij op die schouders van mij... Nu doe ik dat niet meer. Ik geloof er namelijk hartstochtelijk in, in het verhaal van de Bijbel voor onze wereld, ik doe er mijn best voor, en daar mag je me op aanspreken (net als op mijn eigen fouten) maar dat is het dan ook.”
Om met deze vraag verder te gaan: denk je dat jongeren zich aangetrokken voelen op de manier waarop wij de zondagviering vormgeven? Je ziet vaak dat jongeren afhaken vanwege sommige begrippen, waar ze niets mee kunnen (ook al zijn ze er mee opgegroeid): God, Heilige Geest, opstanding, offer, zonde, over het water lopen, de wonderen enz. enz. Herken je dit en voel je dit zelf ook zo? Hoe sta je hier zelf in?
“Het is nu ruim 18 jaar geleden dat ik (5 maanden zwanger van onze oudste) in het ambt van predikant bevestigd ben in Amsterdam-Noord. Inmiddels heeft deze zelfde oudste besloten klasssieke talen en theologie te gaan studeren. Ik kan het bijna niet geloven: ik zie ons nog staan onder het doophek-met-de-Luther-zwaan om hem ten doop te houden bij zijn grootvader... Wat ik in die tijd allemaal niet gedaan en meegemaakt heb, om mensen, in het bijzonder kinderen en jongeren, bij de kerk te betrekken... Kinderdiensten, schimmenspellen, drum-met-saxofoonmuziek, diensten zonder preek en met dialoog, kerk-en-buurt-werk, zangdiensten, diensten zonder drempel, kerk-en-schooldiensten... Allemaal hartstikke leuk om te doen en mee te maken! Maar, even kort door de bocht, helpen: ho maar! Daarom ben ik gaandeweg van mening geworden, dat het niet enkel aan de kerk ligt, maar ook aan de mensen. Jong en oud. Mensen willen geloven, naar de kerk, of iets met of voor de kerk doen, of niet, of ze weten het eigenlijk niet zo goed. Dat zijn er trouwens ook een heleboel. Huub Oosterhuis ziet zulke mensen heel hoopvol als een stille schare die achter ons en de goede zaak staat. Ik hoop het van harte. Ik heb het zelf niet zo op de menigte. Mensen lopen met hetzelfde gemak achter Geert Wilders aan omdat ze denken dat die ons erfgoed verdedigt...
Leggen wij als predikanten het christelijk geloof dan niet goed uit? Ligt het aan ons, dat het erfgoed niet meer begrepen wordt? Misschien. Je moet kritisch op jezelf durven zijn. Maar anderzijds: er is zoveel te leren en te lezen op het gebied van het christelijk geloof, ook als het gaat om moeilijke dingen als geloof en wetenschap, er wordt zoveel geschreven, er is televisie en radio en er zijn sites. Er is veel ruimte voor gesprek. Nooit was er zoveel en zo aantrekkelijk catechesemateriaal. Er zijn schitterende kinderbijbels, van allerlei ‘kleur’. Ook daarvoor geldt volgens mij toch, dat je het moet willen. Voor jezelf en voor je kind. Je moet een stap zetten, een sprong maken, je ergens aan willen verbinden... Het christelijk geloof en de kerk; ze leven, zoals ds. Sytze de Vries zegt, van de goede trouw van mensen.”
Hoeven we dan als (Vrede-)kerk niets te doen?
“Jawel! Gewoon naar vermogen blijven doen wat we altijd al doen. De lofzang gaande houden op zondag (met hulp van het orgel en andere muziekinstrumenten en niet te bang om eens iets nieuws te proberen) en door de week doen wat onze hand vindt om te doen: koffie-inloop, samen eten, leerhuis en gespreksgroepen, kinder- en tienerwerk, detentiecentrum, Dorcas, Amnesty-brieven, Kerk In Actie, diaconale hulp, mensen bezoeken in hun goede en hun kwade dagen, dopen, trouwen en begraven...
In het besef dat wij net als alle andere mensen in vrijheid leven van het geduld van God, onze Vader. Dat maakt ons hopelijk tot geduldige mensen, die de gein (genade) van het leven in kunnen zien, ook en juist in deze tijd waarin veel mensen het niet meer zien zitten of moeizaam zoeken naar zoiets vaags als ‘zingeving’.
We zouden onszelf als open en gastvrije protestantse gemeente misschien nog iets beter voor het voetlicht kunnen brengen, iets zichtbaarder worden, gemakkelijker te leren kennen. Voor nieuwkomers, en voor terugkomers. Als het maar geen ‘opgefluft’ gedoe wordt, want dat is onecht. Daar hou ik niet zo van.”
Een laatste vraag: wat wens je de gemeente toe?
“Mijn wens voor de gemeente: dat het elke zondag Pasen is! Dat is het hart van het christelijk geloof, in de theologische betekenis. Maar Pasen wordt in de Vredekerk ook altijd zo heerlijk uitbundig gevierd: met veel muziek, kaarslicht en bloemen, en grote en kleine mensen en alles wat die bij te dragen hebben... Afgelopen Pasen met een dopeling en (net als voorgaande jaren) de openbare geloofsbelijdenis van een volwassene. Dan leeft de kerk op... Dat feestelijke samen zijn om het grootste geheim van het geloof
doet jong en oud goed. En mij ook.”
|
.jpg)
